Kawlgam kumpi' Gamdang Vai Saina Zumpi (MOFA) ah General Director asem Pu Hau Do Suan pen, Canada gamah Kawl kumpi' Palai (Ambassador) asem ding in kiteelkhia in, April 29,2013 ni-in kipsakna pulak khia hi. Pu Hau Do Suan tawh kisai abeisa March 22 - 30, 2010 hun sunga Singapore Civil Service College vaihawm na tawh kibawl "Gearing Up for a Multi-Polar World" kici "Leitung Mun tampi Ah Gamvai Saina Thahat Nading KiginKholhna" cih thu tawh kisai in, akinaihuai deuh teng kimukhawm a, ngaihsut kihop khiatna (Ethos Roundtable) kinei-in, tua sung pan laakkhiat thu pawlkhat anuai abangin kigelh hi.
Tua 3rd Leaders in Governance Programme (LGP) kimuh khopna sungah akihel aminthang deuh mi 3 te' ngaihsut hopkhiatna sungah, damdam a hong khangto a, ki maisik in akiphukha, kumpi' nasepna khawk (public sector) te in, leitung haksatna i tuahkhit ciangin hong tung ding thu te sungah, leitungbup sumbawl sumzuakna (sipuazi) le a kikhai kim gamvai tawh kisai thu hong lut ahihna, hibang in ngaihsun kik hi. Hih thu tawh kisai, Pu Hau Do Suan in a nuai a bangin dawnkikna nei a, ama muhna genkhia hi.
Sengam le India gam khantohna leh nisuahna lam gamte leitungbup tawh kisai sipuazi bawlna sungah hong lut ding thu tungtaang amuhna:
Hau: A thahat thak gamte hong khanna in, lim hoih khat hi ci in ka mu hi: hihthu hangin ngaihsutna kibanglo te hong piangkhia in, gamtuamtuam kipanpihna, vante gampua zuakkhiatna le gamsungah lutpihna (trade) cihte kikhel a, akhang toto ihih zia hong lak hi. Kawlgam pen India le Sengam kikal ah om hi. Sengam le ASEAN kipawlna kikal ah, adiak diak in, suakta taka vante gampua ah zuakkhiatna le gamsung ah lutpih theih nading thukimna neihna in, ASEAN kipawlna le Asia sung khantoh na ah a thupi pen sepkhiatna khat ahih manin, hamphat na tampi piangsak hi. Van tuamtuam te gampua ah zuakkhiatna le gamsung ah lutpihna, ahih keileh, sumtang zangh a gamsung ah nasepna (investment) te ah US leh UK te' mai en sese lo in; Sengam a Yunan gamke, India nisuahna saklam munte ahi Assam le Bangladesh cih te tawh i gam ading na kisem thei a, gampua ah i zuakkhiat van peuhpeuh, gamdang te mah tawh kibang in vanman ki lamdanglo hi.
Hih gam le mun tuamtuam te in, nidang pek pan kipan in sipuazi i sepkhoppih gamveng lawmte hi uh a, amau te tawh lawmta kizopna atawntung in aki nei kinken ahi hi; mi gilo kiveenna zong kulvetlo hi. Lamkhat pan enleng, thukham zuilo te gamgi kaantanna, mi gilote' galdona, gam khat i aneih akilawh thei natna cih te in i kizopna ah buaina hong pia dekdek hi bek hi. Ahi hang hithu te in, khat le khat hong ki naisak zawsem a, kipanpih na lam ah hong thahatsak zawsem cihna hi zaw hi. Tua zah khat mah in, hih thu hoihlo te in hamphatna le meetna i ngah nading tampi kiamsak hi.
Thu kicianlo leitung ah ki-ukna le ki makaihna dingin athupi penpen i tuah thute.
Hau: Mipi ading in thahat, thumaan, ki cing in le piltak siamtak in kumpi na isep ding pen lung ain kul vetlo in, i neih ngeingei ding thupi hi. Ahih hang ithuk butna pen khat veivei, gam khat i gamvai tawh kisai ahih keileh, i neihsa ngeina tawh kisai, cihdan thu dangte tungah zong kinga hi. Leitungbup ading sepna maban khat le a manlang akaansang technology te hangin eite in genkul vetlo in, ei le ei i kituam koih thei non kei hi. Sunglam paihlet a kimuhna i cih pen i theihsa thu khat hi-na tawmkhat bek nasep zenzen le, mikim in na nasep thei pah, cihna ahi hi. I gam sung ah, miphazah bup in thumaan tak a nuntak ding zia thei zaw, thutheihna nei zaw, kizom ciat zaw uh a, mipi ading kumpi nasepna ah lam et lianzaw nei cihna zong ahi hi.
A zenzen in mipi tungah lungkimna neilo, ahih keileh, mipi tungah thu aki puak kei leh, mailam ading in alauh huai limlahna khat ahi pah hi. Tua ahih manin, kumpi ukna neite le gammi ading nasep neite in, hong piang ding thute muhkhol ding le mailam ading kigin kholh ding tauvuan khat nei a, akisam bangin kithawina in, ahoih bek leh amaanlo te amaan tawh laih cih te hunlap takin a neih ding ahi hi. Ahih hang hungel ciang kum 5, kum 10, ahih kei leh, kum 15 cih bangin, khotak in thu kigel theilo a, tua in khat veivei bangmah semlo a om nading in kamzonna hong suak hi. A zenzen in tu'n nasep khiat ding a kul ahih leh, tu'n sem pah in.
Singapore A Muh zia:
Hau: Ka lunglut penpen thu in bang hiam cih leh, mipi na asem, kipawlna puaisa(agent) khempeuh kipawl khawm in, gambup thuzuih ding hong piansak zia ahi hi. Adang zumke te leh munte i pai ngei khin a, tua zumte kuamah hilh kul sese lo in a mau le amau nasem tawm ciat uh hi. A kisam lai khatin, puaisa(agency) te khat le khat kigawmkhawm a, ngimna khat tungah ki thutuak in; tunglam pan zuih ding thute lamlahna hong pai henla, kipawlna puaisa khatsim in tua zuihding thute akhong akhek in taksuah sak ding pen, akisam lai thu ahi hi.
Hih kipawlna puaisa te in, zuih ding thute le sepding gelna te asep khiat theih na ding un, thu neite in aana pia a, leh gammi nasem siam, aki cing, a thuuk lutzo, a nasep uh anuntakpih thei mite le mi-ukzia asiam zum nasemte puak zo uh ahih manin, amau le amau asep ding te kipan tawm thei uh a, a mau siamna le a talente in, kumpi thuzuih dingte ahoih a sang pen atun dongin, semkhia sakthei in, zuih huai, ciapteh huai mahmah hi.
Ethos Editor Alvin Pang i phuatkhiat, a kinaihuai deuh teng kimukhawm a ngaihsut kihopkhiatna pen 2010 March kha in ki bawl hi. Mr. Chinwo, Mr. Hau le Dr. Adel cih te kihel uh a, tua kimuh khopna in, Singapore Civil Service College te' vaihawmna tawh 2010 kum, March 22 pan 30 dong aki bawl Kumpi Ukna tawh kisai Athumveina Makai te (3rd Leaders in Governance Programme - LGP) cih ahi hi.
Singapore te' khantohna lam pang pan i et ciangin, hih LGP in kipawlna ah kipumkhat den nading leh atawntung a khangto sipuazi i neih theih nading, athuklut zuih dingthu (effective policy) leh ki-ukna hoih i neih theih nading akisam thubulpi te, a taktak in asunglam thu hong musak hi. Ni 8 val bang akibawl hih Programme sungah, aki hel mite in, kumpi lam nasem uliante, thungaihsun siam makaite le hong lengla ahi kumpi puaisa thupi te tawh ki paupih in amaute' sepkhiatna thuthuukte le asepkhiat thu manphate teltak in thei khia uh hi.
Translated from English to Zolai by Prof.Dr.David Ngin Sian Pau ( Tongsan Translator)
0 comments :
Post a Comment
Click to see the code!
To insert emoticon you must added at least one space before the code.