(1) Ciimnuai Boarding Home in Kumpi' kipsak sang ngahna:
Zomi sung leh Kalaymyo kim teng ah Bawda a kihong masa pen lam leh
kumsim a a mainawt pen ahi, Ciimnuai Bawda in tunung diak mahin kumpi'
kipsak tan 10 sang hong ngah ahih manin lungdampih leh i angtanpih
mahmah ciat hi. Tukumin zong tan sawm on dan pen 62 % bang ahi hi.
Siapi Kung Za Mung' makaihna tawh hi a, eimi bek tham loh i gam sungah
i angtanpih mahmah leh mitampite' i phattuamna ngahna sangpi khat hong
hi ta ahi hi.
(2) Top Education Center (TEC)
Hih bawda zong Ciimnuai zom ah sang hoih khatin a kiciamteh den hi a,
eimite' bawda sang mah ahi hi. A kiphuat zawh kum li khawng hi pan ta
leh tan sawm onna a hoih mawh lo lam hi den ahih manin mi tampi
lunglutin kikah zelzel ahi hi. Bawda phuankhia, Pa Kam leh Nu Mante'
tapa nih pen MBBS zosa uh hi a, bawda ah lai a hilh kawmun cidamna lam
zong limtakin checking bawlsak zel uh ci ahih manin nu-lepate
kikhamuang tuam mahmah ahi hi. June 22 ni-in Emmanuel Baptist Church
ah tan sawm ongte pahtawina leh Pasian' tung biakpiakna thupitakin nei
uh ahih manin hih takah a maan zong kong khak hi.
Kalaymyo ah a beisa kumte-in, sangnaupangte' pilna ding leh a Bawda uh
min neih ding lunggulhna tawh sangnapangte ciang tawh sat a limzat
pawlkhat om hi ta leh a khuahun leh mite' omzia tawh en to uh a, tu-in
tua sat a zangte in zang nawn lo uh a, picingtakin makaih ta uh hi,
cih kiza a, mi ngah zaw-lai uh hi. Eimau sung suak tate lo buang sat
nading hun hi nawn lo hi, cih pen gam khangto leh a picing gamte' i
makaih dante mipi in zong a ki-lunggulh hi ta hi.
(3) ZYA in tan 10 "D" ngahte pahtawina pia:
Lai sunga hong kisuaksak mah banghin tukumin ZYA, Kalay min tawh Zomi
tan sawm ong lakah D a ngah khempeuh minpiate pahtawina pen July 11,
2013 nitakin Paangpi SDA Biakinn ah nei uh a, siapi honkhat leh mipi
tampi tak mah kihel hi. Thuzeekpi EMung ii hong deihsak sapna tawh kei
zong ka kihel kha a, amau' tungtawnin tangkona mu kha nai lo ka hih
manin hiah a kihawm sawn i hi pah hi.
Minpia, pahtawina hmanbawng kipia mi 69 pha a, nopci mahmah hi. hih
hun ah All (D) ngah Zolia mi nihte zong hong kihel thei uh hi.
5 D ngah zong Zomi sungah a kithei sa mi 4 bang om ahih manin i
angtang mahmah hi.
Hih tan 10 (D) ngahte pahtawina hun ah a diakdiakin tulaitak a Kalay
Township Education Department ah Asst.TEO ahi, Siapi Cin Lian Nang
(Haiciin) hong kihel thei a, tan sawm ong thakte' i maban leh mipi a
kuamapeuh in i theih siam ding vai tuamtuam thupi pawlkhat hong gen a
thutheih thakna hon khat hong pia ahih manin tha kingah mahmah hi.
Hatthotna pen Revd Pau Khan Khai in hong nei a, thathak lakna ding thu
honkhat mah hong guan ahih manin manpha kisa mahmah ciat hi. Hun
khempeuh ZYA makaihna tawh hi a, lasa siam honkhat in zong thapia uh
hi.
All D ngah mi nih te’ ahi, Lia Niang Sian Huai (Emm BC, khualui
Kaptel) Mark gawm vekpi (513)* leh Lia Thang Biak Mawi (St.Mary C,
khualui, Thalmual) Mark gawm khat zaw (512)* ahi hi. 5 D ngah zong mi
4 bang om hi. Hite bang zong All D a ngah ding a kilamen pha mahmah
zong om tuak uh a, lungdam buang leh lungkim thei pha lo cih dan zong
om kawikawi zel ahi hi. Mark phazah kitel siang hi leh All D ngah
pawlkhat sang a tam zaw bang zong om thei maitak cihdan hi zel veve
hi.
Bangbang hi leh Pasian in tukum Zomite pilna dinmun ah mite sang hong
niamsak zaw het lo banah Kalaymyo a om, Boarding pawl khat bang pen
Zomite vangpiakna sang tawh kibang liang hi. Tom gen leng; Lia Niang
Sian Muan omna bawda pen, Aa Hman hi a, tua tak ah all D ngah kawlte
pasal khat leh amah ahi hi. Lia Thang Biak Mawi’ kahna pen Shwe Oo* hi
a, All D amah bek hipah hi. Nitha pan Kawlte khat om a, Kalaymyo
huamsung ah mi 4 om hi.
Kha Ye Zeik panin 4 D ngah mi nih bek om a, tua zong Zomite Tg.Nang
Sian Tuang leh Lia Cing Van Pia hi a; 3 D ngah khat bek om a, Lia
Mang Khawm Hung cihte ahi hi. Shwe Tharihgan panin 3 D ngah khat bek
pen eimi mah hi. A mun dang ah zong a tam ngah lam pen Zomi na om
kawikawi dan hi. Cimmnuai leh TEC te’ a kipan eimi sang deuhte pen a
kigen vet lo hilai hi. Hite’ hangin ih biak Pasian’ min I phat hi.
(4) Tuikia leh Accident khat:-
Kalaymyo ah tukha bullamin, USA leh Norway lam a na buai hun madeuh
tak pawl hunin Tamugam ah gamsung vaak, sum zong zomi khat (khualui,
Guasing) papi la khat a lui kanna panin tui-in tai a, a luang kizong
kik a, kimu-in Tahan ah kivui hi.
(5) Kalay Industry Zone a nasem, lettama, innlam nasem, Khualui
Suangpheite papi la khat pen a innlamna inn tungpanin kia a, lamet
bei ahih manin Sawbua a a makpa a koh uh leh a makpa in cycle tawh
delh phei pah a, Phai/Thaza a tun ciangin motor khat nawk kha a, tua
mun ah hong nusia pah hi. A sungpa pen a thai teh si a, si deilh ding
pa si ma sa zaw hi.
(6) Suanghoih khuami, Kalaymho, Phualpi veeng ateeng nupi khat pen
cina gim lua ahih manin khualui lampan a tapa inntuansa khat ko uh a,
tua pa'n zong a nu veh dingin cycle tawh delh pah ving veng a, Taingen
khua sak panin cidamlohna nam khat tawh tukin hong nusia hi. Nat veh,
sihdelhte peuh a na a site sangin peuh si masa zaw thei zanzan leitung
khuahun himawk hi.
(7) Kalaymyo ah Motor & Cycle License nei lo tawh kisai:-
Motor pen a beisa a hong kizasakna om bangin thuthak om thuah nawn lo
cih ding hi. Lampi a pai, a ki-ol muh sim loh inn ah check liang a mat
cih om nai sam lo hi.; omsak sawm lo uh hi, tu ciangciang. Motor cycle
pen nung diak panin kilim etcik semsem ta ding cih thu kiza hi. MP te
zong mi nih sim loh kilaihsak mang khin ta uh a, ei mi san thum khat
bel om lai sam hi. License nei lo leh lukhu khu lote cih hi masa ding
hi, cih pen deihsakna a nei thunei khat i genna tungtawnin kiza a,
pilvang huai thu hi, cih i kitheisak hi. A taktakin zukham, zatui
khamsa a hawlte leh a hat hawl lua, a siam phalote bang lim kham leh a
hoih pen dingin mipi in kilunggulh pen zaw ahi hi. Bi-cycle a tuang
khatkhat te nangawn in motor cycle lukhu khu thei liang uh ahih manin
kikep nading pen ei leh ei’ tungah om lel a, eima ginat lohna hangin
midangte I buaisak I sukkhak loh ding a thupi pen leh mipi, numei
naupang dong in a lunggulh pen uh ahi hi.
(8) July 13, 2013 Pm.6:15 hun pawlin Phualpi veeng, Bogyoke lam lianpi
gei, nidang a Pinlong 8 a kicihna veeng JK.Taih inn maigal (Tongsan
Office masa pen mai) lamphung gei a, singkung sangpi khat zung puk a,
nitakin kibuai mahmah hi. Guah pen tawmtawm a zuk laitak hi ta leh
kumsimin tampi a zukin zong a kipuk ngei lo khat hi a, a tuampi khatin
kigen hi. Apuuk laitak a gei a mute in numei nih motor cylce tawh a
tuangte delh kha dektakin sualta liamliam uh a, am gawp man uh hih
tuak hi. Tuatak ah Kawl media thupi te bang sawt lo khatin na tung
khin pah uh hi. Thu phawkbaih diak uh cih ding hi.
(9) ZRDP in JCB (Bulldozar neute) khat nei ta:-
Zogam Rural Development Program in nungkal sungin India panin JCB a
thak sitset khat hong nei ta uh ahih manin i gam leh i minam a dingin
angtanhuai khat hi, ci-in i kitheisak nuam hi. ZRDP pupi, HL Vum Nang
leh a pawlkhat in va leito uh a, Cikha lamteng ah mapan uh a, guahtui
kan lam ciangin maban zop dingin geel uh, cih thu kiza hi.
(10) Kalaymyo ah Pinlong veeng ah hausa kum sawm val a sem ngei, tua
khit teh “Ciankhaizi” lam ah District level ah member khat ahi, Pa
Kham Lian Khai (a) Khaipi in nung nipi sungin “Municipal makaipi hong
ngah ahih manin I lungdampih hi. Hi pen a beisa ah a om ngei nai lo
Myone level ah hong kiphuan thakin kigen hi.
(11) July 13, 2013 ni-in Leipi Baptist, Kalay panin Kawlhun Dept.min
tawh Judson phawkna-in han kimkot teng ah singno 200 suan uh hi.
Tuamah bangin a zing ciang July 14, Judson Sunday ni-in Tahan
Tuiphumte in Judson phawkna hun limcitak khat bawl uh a, Mualsuang
honna zong nei uh hi. Leipite in zong sun/nitak lam hunah pawlpi
khenkhat samin bawl uh a, la kidemna zong nei uh hi. Tedim ah zong TBC
min tawh CMBC ah thupitakin bawl uh a, MBC panin siate thum bang kihel
thei, cih kiza hi.
NB: Ih thusuah pawlkhat pen a hun sawt dektak zong om ta leh mi
pawlkhat in kum khat sung ah thumpiang cihte a kipan a na ciamteh to
vilvel zong ki-om thei zel ahih manin net sunga hong kisuaksak kha lo
pawlkhat zakna bang ciang tawh a kihawmsawn I hi hi. Mailam ah vai
thupi (thu hoihte) ahun lap deuh a kong zaksak theih nading uh kong na
hanciam ding uh hi. Hih CMedia cih pen, “Christian Media” cihna ahih
mah bangin mite’ a ding a hoih lo leh thusia lamsang peuh mah CMedia
in kisem lo ding a, mite’ phattuampih theihna ding leh biakna lam tawh
kisai phadiakte’ a kipan phatuam ngak takin kisep sawm ahi hi, cih
mipi in hong natel pih ta un. Hih zah I gelh deudauna sungah gelh
khialh a om leh hong na gen un. Laisim mimal tungah Topa’ nopna hong
tung ta hen.
Deihsakna tawh,
Peter Khampu
CMedia, Kalay
Zomi sung leh Kalaymyo kim teng ah Bawda a kihong masa pen lam leh
kumsim a a mainawt pen ahi, Ciimnuai Bawda in tunung diak mahin kumpi'
kipsak tan 10 sang hong ngah ahih manin lungdampih leh i angtanpih
mahmah ciat hi. Tukumin zong tan sawm on dan pen 62 % bang ahi hi.
Siapi Kung Za Mung' makaihna tawh hi a, eimi bek tham loh i gam sungah
i angtanpih mahmah leh mitampite' i phattuamna ngahna sangpi khat hong
hi ta ahi hi.
(2) Top Education Center (TEC)
Hih bawda zong Ciimnuai zom ah sang hoih khatin a kiciamteh den hi a,
eimite' bawda sang mah ahi hi. A kiphuat zawh kum li khawng hi pan ta
leh tan sawm onna a hoih mawh lo lam hi den ahih manin mi tampi
lunglutin kikah zelzel ahi hi. Bawda phuankhia, Pa Kam leh Nu Mante'
tapa nih pen MBBS zosa uh hi a, bawda ah lai a hilh kawmun cidamna lam
zong limtakin checking bawlsak zel uh ci ahih manin nu-lepate
kikhamuang tuam mahmah ahi hi. June 22 ni-in Emmanuel Baptist Church
ah tan sawm ongte pahtawina leh Pasian' tung biakpiakna thupitakin nei
uh ahih manin hih takah a maan zong kong khak hi.
Kalaymyo ah a beisa kumte-in, sangnaupangte' pilna ding leh a Bawda uh
min neih ding lunggulhna tawh sangnapangte ciang tawh sat a limzat
pawlkhat om hi ta leh a khuahun leh mite' omzia tawh en to uh a, tu-in
tua sat a zangte in zang nawn lo uh a, picingtakin makaih ta uh hi,
cih kiza a, mi ngah zaw-lai uh hi. Eimau sung suak tate lo buang sat
nading hun hi nawn lo hi, cih pen gam khangto leh a picing gamte' i
makaih dante mipi in zong a ki-lunggulh hi ta hi.
(3) ZYA in tan 10 "D" ngahte pahtawina pia:
Lai sunga hong kisuaksak mah banghin tukumin ZYA, Kalay min tawh Zomi
tan sawm ong lakah D a ngah khempeuh minpiate pahtawina pen July 11,
2013 nitakin Paangpi SDA Biakinn ah nei uh a, siapi honkhat leh mipi
tampi tak mah kihel hi. Thuzeekpi EMung ii hong deihsak sapna tawh kei
zong ka kihel kha a, amau' tungtawnin tangkona mu kha nai lo ka hih
manin hiah a kihawm sawn i hi pah hi.
Minpia, pahtawina hmanbawng kipia mi 69 pha a, nopci mahmah hi. hih
hun ah All (D) ngah Zolia mi nihte zong hong kihel thei uh hi.
5 D ngah zong Zomi sungah a kithei sa mi 4 bang om ahih manin i
angtang mahmah hi.
Hih tan 10 (D) ngahte pahtawina hun ah a diakdiakin tulaitak a Kalay
Township Education Department ah Asst.TEO ahi, Siapi Cin Lian Nang
(Haiciin) hong kihel thei a, tan sawm ong thakte' i maban leh mipi a
kuamapeuh in i theih siam ding vai tuamtuam thupi pawlkhat hong gen a
thutheih thakna hon khat hong pia ahih manin tha kingah mahmah hi.
Hatthotna pen Revd Pau Khan Khai in hong nei a, thathak lakna ding thu
honkhat mah hong guan ahih manin manpha kisa mahmah ciat hi. Hun
khempeuh ZYA makaihna tawh hi a, lasa siam honkhat in zong thapia uh
hi.
All D ngah mi nih te’ ahi, Lia Niang Sian Huai (Emm BC, khualui
Kaptel) Mark gawm vekpi (513)* leh Lia Thang Biak Mawi (St.Mary C,
khualui, Thalmual) Mark gawm khat zaw (512)* ahi hi. 5 D ngah zong mi
4 bang om hi. Hite bang zong All D a ngah ding a kilamen pha mahmah
zong om tuak uh a, lungdam buang leh lungkim thei pha lo cih dan zong
om kawikawi zel ahi hi. Mark phazah kitel siang hi leh All D ngah
pawlkhat sang a tam zaw bang zong om thei maitak cihdan hi zel veve
hi.
Bangbang hi leh Pasian in tukum Zomite pilna dinmun ah mite sang hong
niamsak zaw het lo banah Kalaymyo a om, Boarding pawl khat bang pen
Zomite vangpiakna sang tawh kibang liang hi. Tom gen leng; Lia Niang
Sian Muan omna bawda pen, Aa Hman hi a, tua tak ah all D ngah kawlte
pasal khat leh amah ahi hi. Lia Thang Biak Mawi’ kahna pen Shwe Oo* hi
a, All D amah bek hipah hi. Nitha pan Kawlte khat om a, Kalaymyo
huamsung ah mi 4 om hi.
Kha Ye Zeik panin 4 D ngah mi nih bek om a, tua zong Zomite Tg.Nang
Sian Tuang leh Lia Cing Van Pia hi a; 3 D ngah khat bek om a, Lia
Mang Khawm Hung cihte ahi hi. Shwe Tharihgan panin 3 D ngah khat bek
pen eimi mah hi. A mun dang ah zong a tam ngah lam pen Zomi na om
kawikawi dan hi. Cimmnuai leh TEC te’ a kipan eimi sang deuhte pen a
kigen vet lo hilai hi. Hite’ hangin ih biak Pasian’ min I phat hi.
(4) Tuikia leh Accident khat:-
Kalaymyo ah tukha bullamin, USA leh Norway lam a na buai hun madeuh
tak pawl hunin Tamugam ah gamsung vaak, sum zong zomi khat (khualui,
Guasing) papi la khat a lui kanna panin tui-in tai a, a luang kizong
kik a, kimu-in Tahan ah kivui hi.
(5) Kalay Industry Zone a nasem, lettama, innlam nasem, Khualui
Suangpheite papi la khat pen a innlamna inn tungpanin kia a, lamet
bei ahih manin Sawbua a a makpa a koh uh leh a makpa in cycle tawh
delh phei pah a, Phai/Thaza a tun ciangin motor khat nawk kha a, tua
mun ah hong nusia pah hi. A sungpa pen a thai teh si a, si deilh ding
pa si ma sa zaw hi.
(6) Suanghoih khuami, Kalaymho, Phualpi veeng ateeng nupi khat pen
cina gim lua ahih manin khualui lampan a tapa inntuansa khat ko uh a,
tua pa'n zong a nu veh dingin cycle tawh delh pah ving veng a, Taingen
khua sak panin cidamlohna nam khat tawh tukin hong nusia hi. Nat veh,
sihdelhte peuh a na a site sangin peuh si masa zaw thei zanzan leitung
khuahun himawk hi.
(7) Kalaymyo ah Motor & Cycle License nei lo tawh kisai:-
Motor pen a beisa a hong kizasakna om bangin thuthak om thuah nawn lo
cih ding hi. Lampi a pai, a ki-ol muh sim loh inn ah check liang a mat
cih om nai sam lo hi.; omsak sawm lo uh hi, tu ciangciang. Motor cycle
pen nung diak panin kilim etcik semsem ta ding cih thu kiza hi. MP te
zong mi nih sim loh kilaihsak mang khin ta uh a, ei mi san thum khat
bel om lai sam hi. License nei lo leh lukhu khu lote cih hi masa ding
hi, cih pen deihsakna a nei thunei khat i genna tungtawnin kiza a,
pilvang huai thu hi, cih i kitheisak hi. A taktakin zukham, zatui
khamsa a hawlte leh a hat hawl lua, a siam phalote bang lim kham leh a
hoih pen dingin mipi in kilunggulh pen zaw ahi hi. Bi-cycle a tuang
khatkhat te nangawn in motor cycle lukhu khu thei liang uh ahih manin
kikep nading pen ei leh ei’ tungah om lel a, eima ginat lohna hangin
midangte I buaisak I sukkhak loh ding a thupi pen leh mipi, numei
naupang dong in a lunggulh pen uh ahi hi.
(8) July 13, 2013 Pm.6:15 hun pawlin Phualpi veeng, Bogyoke lam lianpi
gei, nidang a Pinlong 8 a kicihna veeng JK.Taih inn maigal (Tongsan
Office masa pen mai) lamphung gei a, singkung sangpi khat zung puk a,
nitakin kibuai mahmah hi. Guah pen tawmtawm a zuk laitak hi ta leh
kumsimin tampi a zukin zong a kipuk ngei lo khat hi a, a tuampi khatin
kigen hi. Apuuk laitak a gei a mute in numei nih motor cylce tawh a
tuangte delh kha dektakin sualta liamliam uh a, am gawp man uh hih
tuak hi. Tuatak ah Kawl media thupi te bang sawt lo khatin na tung
khin pah uh hi. Thu phawkbaih diak uh cih ding hi.
(9) ZRDP in JCB (Bulldozar neute) khat nei ta:-
Zogam Rural Development Program in nungkal sungin India panin JCB a
thak sitset khat hong nei ta uh ahih manin i gam leh i minam a dingin
angtanhuai khat hi, ci-in i kitheisak nuam hi. ZRDP pupi, HL Vum Nang
leh a pawlkhat in va leito uh a, Cikha lamteng ah mapan uh a, guahtui
kan lam ciangin maban zop dingin geel uh, cih thu kiza hi.
(10) Kalaymyo ah Pinlong veeng ah hausa kum sawm val a sem ngei, tua
khit teh “Ciankhaizi” lam ah District level ah member khat ahi, Pa
Kham Lian Khai (a) Khaipi in nung nipi sungin “Municipal makaipi hong
ngah ahih manin I lungdampih hi. Hi pen a beisa ah a om ngei nai lo
Myone level ah hong kiphuan thakin kigen hi.
(11) July 13, 2013 ni-in Leipi Baptist, Kalay panin Kawlhun Dept.min
tawh Judson phawkna-in han kimkot teng ah singno 200 suan uh hi.
Tuamah bangin a zing ciang July 14, Judson Sunday ni-in Tahan
Tuiphumte in Judson phawkna hun limcitak khat bawl uh a, Mualsuang
honna zong nei uh hi. Leipite in zong sun/nitak lam hunah pawlpi
khenkhat samin bawl uh a, la kidemna zong nei uh hi. Tedim ah zong TBC
min tawh CMBC ah thupitakin bawl uh a, MBC panin siate thum bang kihel
thei, cih kiza hi.
NB: Ih thusuah pawlkhat pen a hun sawt dektak zong om ta leh mi
pawlkhat in kum khat sung ah thumpiang cihte a kipan a na ciamteh to
vilvel zong ki-om thei zel ahih manin net sunga hong kisuaksak kha lo
pawlkhat zakna bang ciang tawh a kihawmsawn I hi hi. Mailam ah vai
thupi (thu hoihte) ahun lap deuh a kong zaksak theih nading uh kong na
hanciam ding uh hi. Hih CMedia cih pen, “Christian Media” cihna ahih
mah bangin mite’ a ding a hoih lo leh thusia lamsang peuh mah CMedia
in kisem lo ding a, mite’ phattuampih theihna ding leh biakna lam tawh
kisai phadiakte’ a kipan phatuam ngak takin kisep sawm ahi hi, cih
mipi in hong natel pih ta un. Hih zah I gelh deudauna sungah gelh
khialh a om leh hong na gen un. Laisim mimal tungah Topa’ nopna hong
tung ta hen.
Deihsakna tawh,
Peter Khampu
CMedia, Kalay